Niezwykła architektura dla wyjątkowego miejsca - Muzeum Historii Żydów Polskich

Obiekt wyznacza nowe trendy w architekturze muzeów i został okrzyknięty najpiękniejszym budynkiem użyteczności publicznej w Warszawie. To pierwsze w Polsce muzeum, poświęcone historii Żydów i jedyne na świecie, które ukazywać będzie 1000 lat żydowskiego dziedzictwa. Projekt wyłoniono w wyniku międzynarodowego konkursu architektonicznego w 2005 roku. Zwyciężył zespół architektów z firmy Lahdelma & Mahlamäki Architects z Finlandii, kierowany przez Rainera Mahlamäki.

Projektantów zainspirowały dzieje Narodu Żydowskiego. Asymetryczne wejście symbolizuje rozstąpienie się Morza Czerwonego, z kolei szkło i kamień przywodzą na myśl górski wodospad. W budynku wykorzystano najnowocześniejsze technologie, tak niebanlna architektura wymaga bowiem odpowiednich rozwiązań. W konstrucji muzeum zamontowano trzpienie dylatacyjne Schöck SLD i izolację akustyczną Tronsole®.

W zamyśle architekta było stworzenie budynku intrygującego, ale takiego, który nie przytłoczy stojącego przed nim pomnika Bohaterów Getta. Pomnik wyznacza oś nadającego dramatyzmu pęknięcia, rozpoczynającego się u wejścia do muzeum i biegnącego przez cały gmach. Symbolizuje ono Yum Suf - przejście Żydów przez Morze Czerwone. Zwiedzający zaczynają wizytę od pomnika Bohaterów Getta, przechodzą przez budynek, gdzie na końcu pęknięcia widzą otwartą przestrzeń miejskiego parku, kojarzącą się z wolnością i optymizmem. Ten zabieg architektoniczny symbolicznie połączył muzeum z tkanką miejską, w której przed dziesiątkami lat miała miejsce walka. Zdaniem autora Rainera Mahlamäkiego, metafora nie musi być oczywista, ponieważ architektura jest abstrakcyjną formą sztuki i nawet powściągliwy w formie budynek może zawierać element opowieści.

Budynek sprawia wrażenie jakby drgał, falował w słońcu niczym morze. Ten intrygujący efekt został osiągnięty dzięki dwuwarstwowej fasadzie o budowie kurtynowej.  Ściany budynku zostały obłożone pofalowaną i spatynowaną blachą miedzianą, która  nadaje mu naturalny niebiesko-zielony kolor. Na specjalnym ruszcie w odległości ok. 1 m, została zawieszona druga warstwa wykonana ze szkła i blachy miedzianej perforowanej. Szklane panele połączone z miedzianą siatką mają także znaczenie symboliczne. Są one pokryte sitodrukiem z napisem „Polin", co w języku hebrajskim oznacza „Polska", jak również „tutaj spocznij". Podwójna fasada ochroni przed nadmiernym nagrzewaniem się budynku i deszczem. Przestrzeń pomiędzy fasadami została podświetlona a energooszczędna iluminacja powala uzyskać efekt lampionu, rozjaśniającego miejską przestrzeń. Wykonanie tak skomplikowanej budowli wymaga sprawdzonych rozwiązań budowlanych. Przy dużej powierzchni ścian i stropów konieczne staje się zdylatowanie konstrukcji, aby poszczególne jej elementy mogły pracować zgodnie z założeniami projektantów. Budynek zachowuje swoją funkcję użytkową a jednocześnie spełnia wszelkie warunki bezpieczeństwa – tłumaczy Maciej Kowalczyk, Kierownik Działu Doradztwa Technicznego, Schöck Polska.

Trzpienie dylatacyjne Schöck SLD umożliwiają dylatację pomiędzy poszczególnymi częściami budowli bez konieczności stosowania dodatkowych wsporników czy podwójnej konstrukcji, która zwiększyłaby dodatkowo ciężar budynku. Elementy te zapewniają długotrwałe i bezpieczne przenoszenie wysokich sił poprzecznych przy połączeniu poszczególnych części budynku. Gwarantuje to mały opór tarcia i wysoka wytrzymałość na ścieranie stali nierdzewnej, z której wykonane zostały trzpienie. Rozwiązanie Schöck SLD odporne jest na wielokrotne przemieszczenia i nie powoduje utraty nośności konstrukcji obiektu.

W budynkach o otwartych przestrzeniach często występuje problem pogłosu, który w tym przypadku zakłócałby zwiedzającym odbiór poszczególnych wystaw. Fale dźwiękowe niosą się szególnie łatwo w obrębie klatek schodowych. Dziś jednak dostępne są już skuteczne rozwiązania, które temu zapobiegają – mówi Maciej Kowalczyk z Schöck Polska. W muzeum zastosowano system izolacji akustycznej Tronsole® AZT. Elementy te montowane są między podestem schodów, a ścianą klatki schodowej. Tronsole®, dzięki swojej budowie pozwalają na skuteczną izolację akustyczną a jednocześnie są  elementami nośnymi konstrukcji.

Powierzchnia użytkowa Muzeum wynosi 12 850 m², 5300 m² zajmą wystawy główna i czasowe. Obiekt ma 4 piętra nadziemne i dwa podziemne. Kondygnacje podziemne będą mieściły ekspozycję stałą, składająca się z dziewięciu galerii tworzących opowieść o 1000 latach obecności Żydów na ziemiach polskich. W części naziemnej zlokalizowano bibliotekę oraz wielofunkcyjne sale: audytoryjną na 450 osób, kinową i koncertową, a także sale projekcyjne i warsztatowe Centrum Edukacyjnego, klub, restaurację i kawiarnię.